क्यानडा गाई दिन इच्छुक

काठमाडौं, भदौ २६ (नागरिक)-

क्यानडा सरकारले नेपालमा गाई निर्यात गर्न चासो देखाएको छ। नेपालमा दुधालु गाईभैंसीको अभाव रहेको जानका पछि क्यानडाले चासो देखाएको हो।

भारतमा रहेको क्यानडाको कन्सुलेटले दुग्ध विकास बोर्डमा पत्र पठाएर गाई निर्यातको चासो देखाएको हो। 'क्यानडाको कन्सुलेटले गाई दिन सकिने पत्र पठाएको छ,' बोर्डका कार्यका निर्देशक डीएन पाठकले नागरिकसँग भने। क्यानडा सरकारको पत्र सँगै बोर्डले समेत सक्रियता बढाएको छ। बोर्डले गाईको मूल्यको बारेमा जानका मागेको छ। पाठकले गाईको दरभाउ र गाईको जातको बारेमा सम्पूर्ण जानका पठाउन आग्रह गरेको जानका दिए। नेपालको निजी क्षेत्रले क्यानडामा गाईको बारेमा सोधपुछ गरेपछि कन्सुलेटले पत्र पठाएको हो। मुलुकभित्र दुधालु गाईभैसीको नहुँदा दुधको अभाव भएको छ। दुधको अभावले पूर्ण रुपमा दूध प्रशोधन उद्योग र पाउडर दूध उद्योग संचालनमा आउन सकेको छैन। निजी क्षेत्रबाट पोखरामा स्थापित सुजल डेले दुधको अभावले पूर्ण रुपमा पाउडर उत्पादन गर्न सकेको छैन्। यो उद्योगको दैनिक क्षमता एक लाख लिटर दूध प्रशोधन गर्ने क्षमता रहेको छ। तर उद्योगले साप्ताहिक रुपमा १ लाख पनि पाउडर दूध उत्पादन गर्न सकेको छैन। क्यानडा दुग्ध सहकाको लागि अग्रणी मानिन्छ ।

उनले क्यानडाको हावापानी ,गाईको प्रकृति र मूल्य नहे गाई ल्याउने निर्णय गर्न नसकिने बताए। क्यानडाको हावापानी चिसो छ। चिसो भएकोले नेपालमा त्यहाँका गाई पाल्न कठिन हुने विशेषज्ञहरु बताउँछन्।

दुधालु गाईको अभाव भएपछि सरकारले भारतबाट २० हजार गाईभैसी ल्याउन पहल गर्ने जनाएको थियो। तर भारतले अहिले गाईभैसी निर्यातमा प्रतिवन्ध लगाएको छ।

प्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपालको भारत भ्रमणको समयमा दुधालु गाईभैसी निर्यातको लागि कुराकानी समेत भएको थियो। बोर्डका अनुसार मुलुकमा ९ लाख गाई र साढे एघार लाख मात्र दुधालु भैसी रहेका छन्। नेपालको गाईभैसीले सरदर साढे दुई लिटर मात्र दूध दिने गर्छन्। परम्परागत जात र पशुपालनका कारण दूधको उत्पादन कम भएको हो।

डे उद्योगलाई दैनिक १० लाख लिटर दूधको आवश्यकता छ। तर मुलुकभित्र पाँच लाख मात्र दूध उत्पादन भएको छ। कच्चा दूध अभाव भएपछि डे उद्योगले पाउडर मिसाएर दूध उत्पादन गर्दै आएका छन्। दुधालु गाईभैसी ल्याउन नसकेमा संचालनमा रहेका उद्योग र पाउडर उद्योग संकटमा पर्ने व्यवसायीहरु समेत बताउँछन्।

नेपाल डे एसोसियसनका अध्यक्ष राम कुमार खड्काले दुधको अभाव हटाउन सरकारले दुधालु गाईभैसी ल्याउन पहल गर्नुपर्ने बताउँछन्। एसोसियसनको प्रमण्डलले एकसाता अघि प्रधानमन्त्री नेपाललाई भेटेर चीनबाट दुधालु गाई ल्याउन माग गरेका थिए।

उनका अनुसार यही अवस्थामा भएका उद्योग समेत संचालनमा आउन नसक्ने बताए। 'दूधालु गाई ल्याउन नसकिए भएका उद्योग संचालनमा आउन सक्दैन,' खड्काले भने, 'सरकारले ल्याउन सकिने मुलुकबाट गाई ल्याउन पहल गर्नुपर्छ।'

चीनबाट गाई ल्याउन भने कठिन हुने देखिएको छ। चीनले अन्य मुलुकबाट गाई आयात गर्ने भएकोले त्यहाँबाट गाई ल्याउन सम्भब नरहेको स्रोतले बतायो। चीनले न्युजिल्यान्ड र अष्ट्रेलियाबाट आफ्ना लागि गाई आयात गर्छ। चीनले १ लाख ६६ हजार भन्दा बढी मूल्य तिरेर उन्नत जातका गाई ल्याउने गरेको छ।